Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ermeni asıllı Türklerin Yeniçeri Mehteran Bölüğü'ne el yapımı ürettikleri bando zilleri, Dünya'yı titretmeye devam ediyor. Firmalar otomasyon sistemiyle üretim yapsa da orkestralarda Osmanlı tarzı ziller kullanılıyor.
Samsun'daki atölyede el yapımı üretilen zilleri, Rick Martin'den Shakira'ya kadar Dünyaca ünlü çok sayıda starın bateristi çalıyor.
Milattan önce 1200 yıllarında üretime başlanan zilleri dünyada meşhur yapan Mehteran Takımı olmuş. Seferlerde güç gösterisi amacıyla kullanılan bando zilleri, fethedilen ülke toplumların üzerinde büyük etki oluşturmuş. Bu sebeple bugün zil denilince ilk akla Türkler geliyor. Bunun sırrı ise dönemin zil ustalarının hazırladıkları özel karışımlar, seçtikleri materyaller ve el yordamı çekiçlemelerinde gizli.
Daha ucuza satılabilmesi için ziller, artık otomatik makinelerle imal ediliyor. Ancak profesyonel müzisyenler, aradıkları kaliteli sesi el yapımı vazgeçemedikleri Osmanlı zillerinde buluyor. Bu tekniği ve üretimdeki gizli formülleri, Türkiye'de bilen tek kişi ise Samsun Murat Müzik Aletleri Şirketi sahibi Murat Diril. Tekkeköy ilçesi Örnek Organize Sanayi Bölgesi'ndeki tabelasız atölyesinde Dünya starları için sessiz sedasız bateri zilleri üretiyor.
Bateri dili yapmayı 1992'de İstanbul'da 300 yıllık aile mesleğini devam ettiren zil ustası Mehmet Tamdeğer'in yanında çalışırken öğrenmiş. 7 yıl burada dünya yıldızlarına zil ürettikten sonra ayrılıp Avrupa'nın en büyük müzik aletleri şirketlerinden Almanya'daki Roland Mein ile anlaşmış. 2000 yılında Samsun'da kurduğu Murat Müzik Aletleri atölyesinde üretime başlamış. 2 yılı fason 6 yıl çok özel ziller ürettikten sonra gelen teklif üzerine Dünya'nın en büyük zil firmalarından Pahiste'ye zil imal etmiş. Murat Diril şimdi kendi adından oluşan markasıyla sektörde yoluna devam ediyor.
Zil yapımı göründüğü kadar kolay bir iş değil. Pirinç, bakır ve kalay eritilerek hazırlanan özel karışım, levhalara dökülerek yüksek ısılı fırınlarda pişiriliyor. Sonra da levhalar, sesin kaliteli olması için bilek gücüyle 8-10 bin kez çekiçlenerek dövülüyor. Son testi ise Diril kendisi yapıyor. Atölyede yılda 4 bin adet üretilebilen 800 çeşit bateri zilleri, 100-700 dolar arasında değişen fiyatlarla Brezilya'dan Japonya'ya kadar 60 ülkeye ihraç ediyor.
Madonna, Ricky Martin, Shakira, Jennifer Lopez gibi sanatçıların orkestralarında bu zilleri kullanıyor. Elvis Presley'in bateristi Ronn Tutt, Frank Sinatra'nın bateristi Ndugu Chancler, Elton John'un bateristi Curt Bısquera ve dünyanın en iyi bateristlerinden Johnny Rabb ile Brezilya Rio Karnavalı'ndaki sambacılar da yine el yordamı yapımı zilleri tercih ediyor2014'ten itibaren de Diril ailesine, çok sayıda Dünya starı ve ünlü grup katılacak.
EL YAPIMI ZİL GELENEĞİ SÜRECEK
Tek kalmalarına rağmen el emeği zil yapımı geleneğini sürdüreceklerini ifade eden Murat Diril, "Bütün dünya, Türklerin el yapımı zil ürettiğini zannediyor ve büyük bir hayranlık duyuyor. Caz, hevi metal gibi ürettiğimiz 10 seri zil var. Bunların da 70-80 çeşide ayrılan türleri var. Yani yelpaze çok geniş. El yapımı zillerin üretimini görmek için çok sayıda ülkeden zil aşıkları, içeri almazlar endişesiyle çatkapı atölyemize geliyor. İmalathaneyi görüp üretimimizi izlerken şaşırıp kalıyorlar. Çok modern bir tesis beklerken şok oluyorlar. Bunun yanında büyük konserlerde Osmanlı usulü Türk zillerinin kullanılması, bize büyük gurur veriyor." diyor.
SESİN MAYASI, ÇEKİÇLENME SIRASINDA KATILIYOR
İşin sırrının çekiçlenmede gizli olduğunu söyleyen zil ustası Diril, "Pirinç ve bronz gibi görünür ama çok farklı. Bir de hazırladığım özel alaşımlar var. Metali eritip döküyoruz. Sonra silindirle açıyoruz. En son aşama ise tamamen el yordamı. Otomatik çekiçlerle yapılan ziller hep aynı basınçla aynı kuvvetle zile vurduğu için sesler aynı oluyor. Malzeme aynı ama mayayı çekiçlenme aşamasında katıyoruz. Yani zilin her tarafına çok farklı ağırlıklarla vurulduğu için ortaya çok farklı ses lezzetleri çıkıyor. Profesyonel müzisyenlerin kafalarında hep bir ses vardır ve onu bulmaya çalışırlar. Zillerimiz de bu yüzden tercih ediliyor." bilgisini veriyor.
113 YILLIK ZİLLERİN NUMUNELERİNİ ÜRETTİ
1900'lü yıllarda üretilip ABD'ye ihraç edilen, sonra da British Amerikan Müzesi'nde sergilenen zillerin numunelerini üreten Diril, "Müzedeki eski Türk zillerini üretip üretemeyeceğim soruldu. Numune isteyince 3 zil, 1 yıl sonra özel izinlerle müzeden çıkarılıp getirildi. 2 hafta bende kaldı. Numunelerini geliştirip orijinallerini geri gönderdim. Şimdi bunları üretiyorum. 113 yıllık bir metalin saunduna sahip olmak çok kolay bir şey değil. Uzun uğraşlar sonucunda numunelere yüzde 95 oranında sesi verdirmeyi başardık. Diğer kısmını ise 1-2 ay içinde kapatacağız. Bu ziller, Avusturya'da file çok büyük opera salonları, orkestralarda bando zili olarak kullanılacak." şeklinde konuştu.
http://www.zamanfransa.com/haber/kultur-sanat/muzik/mehteran-icin-uretilen-bando-zillerini-dunya-starlarinin-bateristleri-caliyor.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder